Hành trình Myanmar : Bagan - có một miền cổ tích.

Ai đó nói tôi "trong tất cả các nước Đông Nam Á, Myanmar là đất nước xinh đẹp nhất, hoàng hôn ở Miến cũng đẹp nhất". Tôi vốn luôn yêu những thứ cổ xưa, cũ kĩ nên quyết định book vé đi Myanmar, đất nước sát bên nách Thái Lan, mà hồi tháng 7 tôi từng tính ôm ba lô đi ngược qua biên giới Miến từ Myawaddy, Thái Lan. Nhưng rốt cuộc không đi, phải chờ thêm 4 tháng sau đó nữa, ý định mới được thực hiện.

Theo cái lịch trình truyền thống, tôi đi từ Yangon, Bagan, Mandalay, Inle lake xong ngược về Yangon, để về Sài Gòn.

Thành phố tôi muốn đến nhiều nhất và ở lại lâu nhất là Bagan. Và mãi sau này Bagan vươn lên dẫn đầu danh sách một trong  những thành phố tôi muốn quay trở lại nhất, nếu có điểu kiện. Bagan là cố đô trong triều đại Bagan (pagan), tồn tại từ thế kỷ 9 đến thế kỷ 13. Những ghi chép lịch sử cho thấy Bagan có 4443 ngôi đền chùa được xây dựng. Nhưng đến nay chỉ còn tồn tại khoảng 2230 đền chùa trong tổng thể diện tích 103 km. Đến Bagan, nhìn tận mắt những ngổn ngang đền chùa, thánh tích còn sót lại từ hàng thế kỷ trước, tôi như bị trôi vào miền miên viễn của những hoài niệm về thời vua chúa ngày xưa. Ngày của những đế chế quân vương, dân chúng phải nhất nhất tuân theo lệnh vua. Ngày của chiến tranh liên miên và các vị vua chúa ra sức xây dựng các ngôi đền chùa như một thước đo tín ngưỡng. Ngày của những đền đài tráng lệ, vàng ngọc được cẩn khảm lên từng ngôi đền chùa để thể hiện sự thành kính với phật trời và sự phồn thịnh của cả dân tộc. Hỏi sao tôi hay tới để ngắm nhìn các kinh thành xưa, những tàn tích cũ, đi để hiểu nhiều hơn về tôn giáo và lịch sử , để hiểu rõ hơn về những giá trị tinh thần riêng của mỗi dân tộc. Lịch sử và tôn giáo là cội nguồn gốc rẽ của xã hội. Đi đâu rồi cũng về cội nguồn. Đi đâu làm gì khổ quá cũng phải quay về cầu tới tín ngưỡng trong mỗi con người. Đi để mở rộng lòng bao dung và ngưng phát xét. Chỉ hòa mình vào dòng chảy của lịch sử, sự biến đổi của xã hội, bạn sẽ thấy và tin dù bất cứ đâu trên thế giới này, tín ngưỡng vẫn phản ánh rõ nét nhất những đặc trưng của xã hội và con người bản địa.

Đến Bagan, nhất thiết phải đi ngắm bình minh và hoàng hôn mỗi buổi. Ngày nào tôi cũng leo lên leo xuống chùa Shwesantaw  mấy bận trong ngày để ngắm mặt trời mọc rồi lặn. Chùa Shesantaw có tầm nhìn đẹp nhất nên thu hút rất đông du khách. Xác định trong đầu là đi trễ thì đừng mong chen chân lọt. Và cũng xác định là không thể nào có cảnh tượng một mình một cõi ngồi ngắm hoàng hôn đâu. Vì tìm chỗ đứng còn khó nói chi chỗ ngồi. Hôm bữa tôi tới, dù mặt trời chưa mọc mà ai cũng ngồi chật kín. Còn nếu ai tôn thờ chủ nghĩa một mình một cõi thì thử leo lên mấy cụm đền thờ ở khu Nyuang, cũng đẹp và bình yên lắm. Ngày đầu tiên tôi đến, anh nài ngựa chở tôi tới cụm đền Lawkachanthar - Thagyarhit - Thagyarpone để ngắm bình minh. Dù không đẹp rực rỡ, nhưng rất yên bình. Bên hông đền có một cầu thang nhỏ để bạn leo lên tầng chóp. Từ trên nhìn xuống dưới, có thể thấy sương đọng trên những bụi cỏ, đường còn ướt mùi sương, và mặt trời vừa ló dạng. Không khí tuyện đối trong lành và mát mẻ. Cảnh tượng tinh khôi mỗi sáng ở Bagan, khó lòng mà quên được.

Chùa Shesantaw 

Hỏi sao tôi yêu Bagan ? Vì Bagan hiền và buồn như hơi thở của thiếu nữ thức dậy vào mỗi đầu đông. Hông phải hư cấu, chớ ngày tôi đến vào sáng sớm và cuối ngày, Bagan lạnh thiệt. Và cũng buồn thiệt. Sáng 5h mò mẫm đi coi mặt trời mọc. Đường xá tối thui, đèn của xe đạp điện không đủ sáng, trời vẫn tối đủ để thấy sao trên đầu. Chạy xe mãi miết và không định hướng trong bóng tối giơ bàn tay sát mặt không thấy đủ ngón. Trời lành lạnh, đôi lần hơi sợ ma sợ cướp nhưng nghĩ chắc không xui tận mạng vậy đâu. Người ta đi ầm ầm đó giờ không nghe nói, không lẽ tới mình bị. Nên tôi chơi liều. Cứ cắm đầu mà chạy. Mà cái dòng càng sợ nó càng chạy nhanh, càng chạy nhanh xe đạp nó kêu uuu uu  lớn hơn, đường vắng quá. Cảm giác như có đứa nào nó chạy sát sau lưng mình, lâu lâu quay lại nhìn thử coi có sau lưng có đứa nào không.... Sợ mà phê. Lâu lâu có thấy hai bên vệ đường có bóng đèn pin nhỏ quơ quơ. Tới gần mới biết người ta đang tập thể dục. Đúng là thần hồn nát thần tính. Lỗi tại suốt ngày trốn trong thành thị huyên náo, nên hễ cứ ra đường là sợ. Sợ cướp, sợ giết, sợ lừa lọc, sợ một mình. Mãi về sau, hỏi tôi nhớ Bagan gì nhất, tôi nói điều tôi nhất nhớ không phải chỉ riêng tiếng vó ngựa mỗi sáng Bagan, mà tôi còn nhớ tiếng xe đạp điên u u , một mình tôi phóng vèo vèo khắp các ngõ Bagan. Bagan của gió lạnh đầu ngày, của bụi đường làm thay màu áo. Bagan của những chàng trai bản địa đóng Longyi nhai trầu, mặt nhìn đen đen ngầu ngầu mà hiền như đất. 

Bình minh Bagan

Sương sớm còn đọng trên cỏ hoang

Chiều Bagan

Nắng hắt qua hiền đền

horse cart

Tối khoác cái áo đi loanh quanh khu Nyaung U, đa số thấy mấy anh mấy chú tụ tập uống bia, coi TV. Những quán bia nhập nhòe vì đèn không đủ sáng, tiếng người át tiếng TV, ánh mắt nhìn lau láu từ trong quán mỗi lần tôi đi ngang. Không biết tại tui hot (hay lạ =)) ) hay tại mấy ảnh đang cau mày điều tiết mắt =)) mà cũng không hiểu sao tôi ít thấy phụ nữ trên đường ở Bagan. Vào chợ truyền thống Nyaung U, giống y chang chợ SG mình chừng hơn 10 năm trước. Lộn xộn, lao nhao. Người ta lót lá sen dưới cua cá thịt heo thịt gà rồi để đại trên nền đất. Và nền đất thì ôi thôi lầy lội. Mấy anh mấy chú đóng longyi nhai trầu phun phẹt phẹt. Cũng hên là những ngày ở Miến, chưa bao giờ bị dính đạn trầu của  mấy ảnh, cũng hên là chưa bao giờ bị chứng kiến cái longyi của mấy ảnh tuột trước mắt mình. Mà thiệt tình là thấy mấy ảnh mặc mấy cái longyi leo lên leo xuống xe ngựa, đá banh, chạy xe máy ầm ầm mà tôi hồi hộp :)) Lỡ nó mà tuột xuống không biết nên nhìn chầm chập rồi cười haha hay quay đi thẹn thùng bẽn lẽn. Mỗi lần vậy, cái nhớ má ở nhà hay chửi mỗi  khi mình cười lớn tiếng. Đời con gái Việt nhiều khi luôn sống trong mâu thuẫn =))

Ở Bagan, không thể không nhắc đến người dân bản địa. Hết thảy đều chân chất, dạn dĩ, nhiệt tình, thân thiện. Quốc gia Đông Nam Á này vừa mới mở cửa những năm gần đây. Mặc nhiên là nhanh chóng bị ảnh hưởng từ các nước phương Tây. Trên đường đi, bắt đầu đã thấy những thanh niên tóc xanh vàng tím đỏ phóng xe máy nẹt pô ầm ầm. Mặc dù ở Miến, xe máy bị cấm hoàn toàn. Đã thấy các anh thanh niên có cái đầu kiểu HKT, đeo mắt kính "ray ban", tai nhét heahphone đi vòng vòng trên phố. Guesthouse, nhà nghỉ, nhà hàng dành cho khách du lịch mọc lên như nấm. TV phát luôn kênh phim nước ngoài cho khách du lịch. Nhưng thật không công bằng nếu nói người dân Miến đã mất đi vẻ chân chất vốn có. Như anh đánh xe ngựa ngày đầu tiên tha tôi đi vòng vòng Bagan. Ảnh xuất hiện trước mặt tôi vào sáng sớm ngày đầu tiên ở Bagan với cái đầu không thể xù hơn, cái áo khoác không thể bụi hơn, hàm răng không thể "ấy" hơn (do nhai trầu). Mấy lúc tới bất cứ bến xe nào tôi luôn cảnh giác cao độ và luôn cố tránh những người mồi chài xe ở đó. Lý do vì sao ai cũng  biết. Nhưng lần đó, tôi để cảm giác mình quyết định hết. Sau lời chào lắp bắp đầu tiên, ảnh đồng ý tha tôi về khu Nyuang U để kiếm nhà trọ với giá rất rẻ. Rồi tôi đồng ý luôn để anh tha vòng vòng Bagan cả ngày với giá 25000 kyats. Nhìn cách anh huyên thuyên giới thiệu lịch sử mỗi đền chùa mà chúng tôi đi ngang, mặc dù lâu lâu tôi mới hiểu 1 2 từ anh nói, nhìn mắt anh sáng lên sự nhiệt thành và tình yêu vô bờ bến với mảnh đất này. Tôi tự hỏi mình sao trên đời sao có những còn người đáng yêu đến lạ. Cuộc đời càng đáng yêu biết bao vì có những người như anh. Có lần tôi hỏi ảnh 'anh có bạn gái chưa", để coi ảnh phản ứng sao. Mấy cha hay dê gái hay giả bộ nói "anh chưa có bạn gái". Ảnh quay mặt lại nói lấp vấp lặp dập "hồi đó tao cũng có bạn gái ở Yangon, mà giờ tao chuyển về đây rồi nên tụi tao chia tay" và nở nụ cười không thể hiền hơn. Mà tôi hay động lòng trước trai chân chất nên tất cả các buổi ăn sáng ăn trưa ăn tối, tôi cố gắng mời ảnh anh chung, mà ảnh cứ lắc đầu nguầy nguậy, nói lấp vấp " tao không ăn đâu, hồi nãy tao ăn rồi". Hic hic, đàn ông mà hay mắc cỡ như anh, chắc tìm hoài không thấy. Tiếng anh của tôi thuộc loại trung bình yếu, nên ngồi cả ngày mà cũng ít nói chuyện giao lưu với ảnh. Mà ảnh thì thôi nói quá trời nói. Mà 90% là tôi không hiểu những gì ảnh nói, mà hình như ảnh cũng không hiểu những gì tôi nói. Có lần sau khi từ chùa Anada bước ra, đứng gần thấy mặt ảnh đỏ lừ, nghe mùi rượu tôi hỏi " sao mới sáng sớm mà anh uống bia sớm zậy", ảnh hồn nhiên quay lại nói 'sáng này tao ăn sáng với salad". Ngồi chung xe ngựa với ảnh cả ngày. Cuối ngày rời đền Shwesantaw sau khi ngắm mặt trời lặn, đứa  nào cũng mệt rã rời. Nhiệt độ ngoài trời xuống thấp, ngựa thì mệt, bả chạy còn chậm hơn xe đạp chạy. Đường thì tối, vắng và lạnh. Ngồi trên xe ngựa mà thấy xung quanh tối quá, xe đạp điện của mấy khách du lịch phóng vèo vèo qua mặt. 20 phút sau, hình như chỉ còn có cái xe ngựa bao nguyên đường. Nghe adrenalin trong máu nhích nhẹ.  Trong khung cảnh này, một là lãng mạn, hai là lựu đạn ( nếu nó dê). Lãng mạn thì chắc không có, vì toy hông hứng thú với mấy anh Burmese. Lúc quay sang nhìn mặt ảnh dò xét, tôi nghe lòng mình tuyệt đối bình tâm. Giữa 2 tụi tôi không thể nào có chuyện gì liên quan đến định luật hấp dẫn giới tính được :)) Vì anh lương thiện quá. Lương thiện và chân chất đến nỗi mình sẽ tự thấy mình tội lỗi và xấu xa nếu nghi ngờ người lương thiện như anh.

chính ảnh :v

Và vô sô vô số những con người mà tôi gặp, họ tuyệt nhiên tin tưởng tôi vô điều kiện. Họ sẵn sàng chìa tay ra giúp mà chưa bao giờ đòi hỏi tôi phải trả ơn cho họ bằng bất cứ cái gì. Những con người Miến hiền hòa. Nhớ nhé, đặc sản của Miến Điện không chỉ có cảnh đẹp hoang sơ, không chỉ có đền chùa hùng vĩ. Mà xinh đẹp nhất là những người Miến chân chất, hiền hòa. 

Và hỏi tôi điều gì tôi quyến luyến nhất khi xa Bagan. Tôi nói tôi yêu nhất màu nắng chiều Bagan.  Giây phút những tia nắng cuối ngày vớt vát chiếu xuyên qua kẽ lá, của lau bụi um tùm. Màu của nắng dường như không thể nào vàng hơn, liếm từng giọt từng giọt của từng ngóc ngách lau sạy. Đẹp ngẩn ngơ, thẩn thờ, hoang liêu, níu kéo. Giây phút đó, tôi ước mình được ở lại mãi mãi với Bagan, với bụi cỏ, với lau sậy, với đền đài bỏ hoang hằng thế kỷ. 

Chiều tôi leo lên xe đi Mandalay, không cầm lòng mình được, tôi lôi giấy bút ra viết (ông ngồi kế bên ổng nhìn tôi như mới ở trển xuống). Tôi sợ nếu bỏ lỡ chắc tôi quên mất những trải nghiệm đẹp đẽ với con người tuyệt vời tôi gặp ở Bagan, viết những mảng cảm xúc tôi gắng chắp vá lại, viết cho những đền đài hùng vĩ đang lùi lại phía sau. Ngoài cửa sổ, nắng chiều Bagan cũng dần tắt. Nắng xuyên qua cửa kiếng xe, hắt vào những túp lều nhỏ có mấy kiệu đựng nước nhỏ và cái gàu múc nước cho khách bộ hành. Nắng táp vào gương mặt của mấy bé nhỏ ngồi chơi dọc đường. Với tôi, màu nắng Bagan là thứ ánh nắng ảo diệu và níu kéo nhất tôi từng thấy.

Bình yên như thở